Avrupa Parlamentosu’nun (AP) bu yılki Türkiye raporu oylamada kabul edildi. Rapora Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik sürecinin “radikal bir rol değişikliği” olmaması durumunda yeniden başlatılmayacağı belirtildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç’in NATO üyeliğine onay verilmesi karşılığında Türkiye’nin Avrupa Birliği’nde önünün açılmasını istemiş; ancak bunu Avrupa ülkeleri “alakasız” bulmuştu.
Genişleme hedefini yeniden gündemine alan Avrupa Birliği, Batı Balkanlar, Ukrayna ve Moldova’ya üyelik yolunu açmak için hazırlanırken; Türkiye ile 2005’ten bu yana devam eden ve son yıllarda tümüyle askıya alınan “tam üyelik” müzakerelerinde gelinen çıkmazın aşılması için yeni bir çerçeve belirlemeye çalışıyor.
DW Türkçe’den Kayhan Karaca’nın haberine göre AP’nin bu yılki Türkiye raporu, genel kuruldaki oylamada 18’e karşı 434 oyla kabul edildi. 152 parlamenter çekimser kaldı.
Raporda Türkiye hakkında dikkat çekici ifadeler yer aldı.
SÜREÇ YENİDEN BAŞLAMAYACAK
Raporda, Türkiye’nin 3 Ekim 2005’ten bu yana devam eden, ancak son siyasi gelişmelerle tümüyle dondurulan üyelik müzakerelerinin “ciddi bir tıkanıklık içinde olduğu” tespit ediliyor. Üyelik sürecinin mevcut koşullarda ilerleyemeyeceği belirtilen raporda “Türk hükümeti radikal bir yön değişikliğine gitmediği sürece yeniden başlayamayacağına” da dikkat çekiliyor.
STRATEJİK ORTAKLIK TALEBİ
Tarafları bu çıkmazdan kurtarmak için, AB ve Türkiye ilişkisinin, “gerçekler ışığında yeniden düşünülmesi gerektiğinin” belirtildiği raporda, “stratejik ortaklığa” ilerleyen bir yol haritasının çizilmesi istendi.
TÜRKİYE – RUSYA İLİŞKİLERİ
Ukrayna savaşı başladığından bu yana Rusya ile Türkiye arasındaki ticaretin “neredeyse ikiye katlandığına” işaret edilen raporda, AB yaptırımları kapsamındaki kimi mal ve teknolojilerin Türk toprakları üzerinden Rusya’ya satılma riski olduğu ve bu teknolojilerin Rus ordusu tarafından Ukrayna’da kullanılabileceği not ediliyor.
“YAPTIRIMLAR DELİNİYOR, OLİGARKLAR TÜRKİYE’DE”
AP, Türk makamlarının bu konuda son zamanlarda kimi önlemler aldığını kabullenmekle birlikte, “Türkiye’nin Rusya’yı hedef alan yaptırımları delmek isteyen şahıs ve kuruluşlar için merkez haline gelmesinin engellenmesini” istiyor. Rusya ile Türkiye arasındaki ticaret artışının AB yaptırımlarına yansıyışı konusunda Avrupa Komisyonu’ndan değerlendirme talep ediyor.
Raporda, aralarında oligarkların da olduğu çok sayıda Rus vatandaşının Türkiye’nin belli başlı kentleri ve sahil bölgelerine yerleşmeye başladığına işaret edilip, “Türkiye Rus sermaye ve yatırımları için bir sığınak haline gelmekten kaçınmalı” ifadelerine yer veriliyor.
Türkiye’nin nükleer santraller konusunda Rusya ile işbirliği “kaygı verici” olarak niteleniyor.
DEMOKRATİKLEŞME
Bu yılki raporda demokratikleşme, insan hakları ve hukuk devleti konularında Türkiye’ye adres olarak bir kez daha üyesi olduğu Avrupa Konseyi gösteriliyor. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin (AKPM) Türkiye’nin yükümlülük ve taahhütleriyle ilgili 12 Ekim 2022 tarihli kararı destekleniyor. AP Raporu: AB Türkiye’ye Kapıları Aralamadı Bile
KAVALA VE DEMİRTAŞ KARARLARINA VURGU
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ve AİHM kararlarının Ankara açısından bağlayıcılığı hatırlatılıyor. Bu bağlamda AİHM’nin Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş kararlarına vurguda bulunuluyor.
DİYANET’İN ETKİSİ
Kürt sorunu konusunda yeni ve saygın bir siyasi sürecin başlatılmasını isteyen AP, Diyanet’in eğitim sisteminde giderek artan etkisi için “kaygı verici” ifadesini kullanıyor. Kadın haklarının kötüleştiği, LGBTİ+ topluluğuna yönelik nefret söylemi ve ayrımcılığın ise genelleştiği belirtiliyor. AP Raporu: AB Türkiye’ye Kapıları Aralamadı Bile
İNSAN HAKLARI
Gümrük Birliği’nin güncellenmesini desteklediğini belirten AP, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, bu konuda nihai onayın kendisinde olduğunu hatırlatıyor. “İnsan hakları ve temel özgürlüklere saygı, iyi komşuluk ilişkileri ve Ek Protokolün tüm AB üyesi devletleri kapsayacak şekilde uygulanması koşulları” yerine getirilmediği takdirde Gümrük Birliği’nin güncellenmesini onaylamayacağı mesajı veriyor.
